5 สภาวะของ จิต(วิวัฒนาการของ จิต) - สวามี อภิฑะนันฑะ
5 States of Mind
(Evolution of Mind) | Swami Abhedananda
: ท่านสวามี อภิฑะนันฑะ(1866 – 1939) ได้รับการตระหนักรู้กันว่าเป็น โยคี(yogi), ผู้เรืองเวทย์(mystic)และพระผู้ถือศีล(monk). เขาเป็นหนึ่งในสาณุศิษย์ทั้งหลายโดยตรงของท่าน
ศรี รามากฤษณะ ประมะหัมสา(Sri Ramakrishna Paramahamsa).
ปราชญ์ฮินดูทั้งหลาย(the Hindu sages)ได้แยกแยะลักษณะการกระทำทางจิต(have classified mental activity)ออกเป็น 5 สภาวะที่แตกต่างกัน(into five different states):
1) ชีพตะ(Kshipta1- ละทิ้ง/กระจัดกระจาย); 2) มุธะ(Mudha2-
โง่); 3) วิชีพตะ(Vikshipta3- ว้าวุ่น); 4) เอกะกรา(Ekagra – จิตหนึ่งเดียว/เอกัคคตา4); 5) นิรุฑธะ(Niruddha – สิ้นสุด/สูญ5).
1 https://www.wisdomlib.org/definition/kshipta#sanskrit
2 https://www.wisdomlib.org/definition/mudha#mahayana
3 https://www.wisdomlib.org/definition/vikshipta#mahayana
4 https://www.wisdomlib.org/definition/ekagra#mahayana
5 https://www.wisdomlib.org/definition/niruddha#mahayana
อย่างแรกหมายความว่า “กระจัดกระจาย(scattered)”, นั้นคือ, มักจะเคลื่อนไหวเสมอ(always active), ประเภทของจิตที่กำลังทำงานอย่างต่อเนื่อง(the kind of mind
which is constantly at work)และไม่เคยหยุดพักสงบ(never
restful).
ในสภาวะนี้(in this state), จิตทั้งปวง(the
whole mind)วิ่งตะบึงไปเหมือนช้างบ้าคลั่ง(rushes
like a mad elephant)ในไม่ว่าทิศทางใดที่มันเลือก(what
ever direction it chooses).
มันตระเวนไปนี่ไปนั่น(it wanders here and there)โดยปราศจากเป้าหมายหรือจุดประสงค์ใดๆ(without any aim or
purpose)และไม่สามารถถูกนำมาอยู่ใต้การควบคุมไว้ได้(cannot
be brought under control).
ผู้ที่อยู่ในสภาวะเช่นนี้ของจิตก็ไม่กระทั่งจะพยายามที่จะหยุดการกระทำอันไร้จุดประสงค์นี้(do
not even try to stop this purposeless activity).
...เพราะว่าพวกเขาเชื่อว่ามันเป็นสภาวะปกติธรรมดาของพวกเขา(their
normal state)และบรรดาสภาวะอื่นทั้งหมดนั้นคือความผิดปกติ(abnormal), ป่วยไข้(morbid)หรือเป็นโรคร้าย(diseased).
พวกเขาหวาดกลัวการจมลงไปสู่ความเป็นกลางไม่ลำเอียง(sinking
into indifferent) หรือสูญเสียความเป็นตัวตนของพวกเขาไป(losing
their individuality)ถ้ามีใครบางคนบอกต่อพวกเขาให้ลดความเร็วเร่งอย่างมโหฬาร(to
reduce tremendous speed)กับการที่ซึ่งจิตของเขากำลังวิ่งอยู่(with
which their mind is running)...และแนะนำให้พวกเขาได้หยุดพักสักเล็กน้อย(advises
to take a little rest). พวกเขาคิดว่าการหยุดพักหมายถึงไม่นอนหลับก็คือตาย(rest
means either sleep or death).
ชั้นประเภทที่สอง(the second class) คือ มุธะ(Mudha), หมายถึง “โง่
และ สับสนวุ่นวาย(Stupid and confused).” ผู้คนที่ทึมทึบ(dull), เกียจคร้าน(lazy), ไม่กระตือรือร้น(inactive), โง่บ้า(idiotic), เป็นสมาชิกของชั้นประเภทนี้(belong
to this class).
ในสภาวะนี้(in
this state)ปัญญาความคิด(intellect), การเข้าใจและเหตุผล(understanding and reason)ได้ถูกห่อหุ้ม(are enveloped),
ดังที่มันเป็น, ด้วยความมืดมิดของอวิชชา(with the darkness of
ignorance - ความไม่รู้).
สองสภาวะเหล่านี้คือสองสภาวะสุดขีดของ
การกระตือรือร้น และ การเกียจคร้าน ของจิต(the two extreme
states of activity and inactivity of mind).
สภาวะที่สาม(the third state)ถูกเรียกว่า
วิชีพตะ(Vikshipta), นั่นคือ, บางครั้งก็กระตือรือร้น(activity)และบางครั้งก็ทึมทึบ(dull).
สภาวะที่สี่(the
fourth state), เอกะกรา(Ekgra), หมายถึง “หนึ่งเดียวชัดเจน(one-pointed)”,
หรือ, ในอีกคำอื่น, จิตที่แน่วแน่ในอารมณ์หนึ่งเดียว(concentrated
mind – เอกะคัตตา.
สภาวะทางจิตใจอย่างที่ห้า(the fifth mental
condition), รู้จักกันว่าคือ นิรุฑธะ(Niruddha), เป็นสภาวะนั้นที่มีสมาธิได้รับการควบคุมอย่างดี(state of well
controlled concentrate)ซึ่งการกระทำเคลื่อนไหวใดโดยไม่รู้สึกตัวทั้งหมดนั้นถูกกำราบให้สงบลง(all
involuntary activity is subdued)...
...และจิตนั้น(the
mind), กำลังมีชัยอยู่เหนือข้อจำกัดธรรมดาสามัญทั้งหลายของมัน(transcending
its ordinary limitations)ไปถึงยังสภาวะมหาจิตสำนึกแห่ง สมาธิ(reaches
the superconscious state of samadhi), สภาวะแห่ง จิตสำนึก-พระเจ้า(the
state of God – consciousness).
สามสภาวะแรกนั้น(the
first three states)ถูกพบได้ในบุคคลธรรมดาสามัญ(are
to be found in ordinary persons), และไม่มีใครในพวกเขาที่ได้รับความช่วยเหลือใดในชีวิตทางจิตวิญญาณ(is
of any help in spiritual life).
สภาวะทางจิตใจสองอย่างสุดท้ายนั้น(the last two mental states), เอกะกรา และ นิรุฑธะ(Ekgra and Niruddha), โดยลำพังแล้วเป็นการช่วยที่นำไปสู่การเจริญเติบโตทางจิตวิญญาณ(are
conducive to spiritual growth).
ในสภาวะที่สี่นั้น(in the fourth state), นั่นคือ, เมื่อจิตทั้งปวงนี้ได้ถูกเพ่งเป็นสมาธิ(the
whole mind is concentrated)หรือ “หนึ่งเดียวชัดเจน(one-pointed
– เอกะคัตตา)”, ), เราก็สามารถตระหนักได้ถึงธรรมชาติที่แท้จริงของสิ่งทั้งหลาย(we
can realize the true nature of things);
...การเปลี่ยนแปลงทั้งหลายอันเจ็บปวดของจิต(all
painful modifications of the mind)กลายเป็นน้อยลงและน้อยลง(becomes
less and less);
...ปมเงื่อนทั้งหมดของกิเลส/ความปรารถนา(all knots
of desire)ต่อสิ่งทางโลกทั้งหลายและตัณหา(for worldly
things and sense-pleasure)ได้ถูกหย่อนยานลง(are
slacked), และพวกนั้นต่างหยุดที่จะรบกวนความสันติสุขของจิต(and
they cease to disturb the peace of mind).
สภาวะจิตชั้นนี้(this state of mind)อย่างทีละเล็กทีละน้อยนำไปสู่การบรรลุผลสภาวะชั้นที่ห้า(gradually
leads to the attainment of the fifth state), เมื่อมาถึงการควบคุมอย่างสมบูรณ์เหนือจิต(when
comes perfect control over the mind).
เมื่อถึงชั้นที่ห้า(when
the fifth), หรือสภาวะอภิจิตสำนึกของสมาธิ(superconscious
of concentration)ได้บรรลุผล(is attained), ธรรมชาติที่แท้จริงของผู้รู้ หรือ วิญญาณขันธ์(the
true nature of the knower or Spirit)ก็ถูกเข้าใจแจ่มแจ้งชัดเจน(is
manifested).
ผู้นั้น(those), เพราะเช่นนั้น, ที่ปรารถนาซึ่งความสมบูรณ์ในจิตวิญญาณ(who
aspire to spiritual perfection), ควรทำทุกความเพียรพยายามที่จะไปให้ถึงสภาวะทางจิตใจในสองขั้นสุดท้ายนี้(should
make every effort to reach these last two mental states).
-
สวามี อภิฑะนันฑะ(Swami Abhedananda).
