หน้าเว็บ

วันอังคารที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2564

ทำไมเรื่องตื่นเต้นเผยแพร่กันทั้งหมด จึงเกี่ยวกับ เดลต้า-เปลี่ยนรูป?

 ทำไมเรื่องตื่นเต้นเผยแพร่กันทั้งหมด จึงเกี่ยวกับ เดลต้า-เปลี่ยนรูป?

Why All the HYPE about the Delta Variant? A Doctor Explains.

 

-          ดร. คริสตี้ ไรซิงเจอร์ เป็นอายุรแพทย์(internist)อาศัยอยู่ใน ออสติน, เท็กซัส, กับสามีและลูกสี่คน. เธอได้ทำงานที่ Seton Community Clinics ตั้งแต่ปี 2006. เธอเข้าเรียนที่ Georgetown University School of Medicine และจบสาขา Internal Medicine Residency ของเธอที่ Providence Portland Medical Center ใน ปอร์ตแลนด์, โอเรกอน.

Are the symptoms different with the COVID Delta Variant? Who is not protected? Is it more transmissible? Dr. Christy explains the recent data on the Delta COVID variant that has just entered the United States.

         HYPE1 แปลได้กันในตอนนี้ว่า การทุ่มโหมโฆษณา/เผยแพร่ในลักษณะเกินจริง(ทางการตลาด), และ/หรือ หมายถึงคน”พันธุ์ใหม่”กลุ่มหนึ่งก็ได้

         1 http://www.urbanbox.in.th/areyouhype/

         - อาการทั้งหลายแตกต่างไปกับ COVID Delta Variant หรือ? ใครที่ไม่ถูกป้องกัน(not protected)? มันถูกส่งผ่านได้มากยิ่งขึ้น? ดร.คริสตี้ อธิบายถึงข้อมูลเร็วๆนี้(recent data)ของ เดลต้า โควิด ที่เปลี่ยนรูป(Delta COVID variant2)ที่ได้เพิ่งเข้ามาสู่ สหรัฐ อเมริกา.

          2 ความหมายของ “variant” ไม่น่าจะใช้กับคำว่า “กลายพันธุ์” ในภาษาไทย. ที่ควรจะเป็นคำว่า “mutation” เพราะไวรัสไม่ได้เปลี่ยนไปจากสายพันธุ์เดิม/ตระกูล coronavirus นี้, เพียงแต่แปรเปลี่ยนแปลงลักษณะคุณ(โทษ)สมบัติของตนไปบางอย่าง...

https://meded.psu.ac.th/binla/class02/B2_364_221/human_mutations_variant/index1.html

ดร.คริสตี้:      ไฮ และยินดีต้อนรับสู่ อีกตอนหนึ่งของรายการ สุขภาพของคุณ กับ ดร.คริสตี้(another edition of your health with Dr. Christy).

         ดิฉันคือ ดร.คริสตี้ ไรซิงเกอร์(Dr. Christy Reisinger)และวันนี้เรากำลังจะถกเถียง(discuss)โควิด เดลต้า แปรเปลี่ยน(COVID Delta Variant). มันคืออะไรและเราควรที่จะเป็นกังวล(should we be concerned)เกี่ยวกับมัน.

         ดังเช่นกับไวรัสทั้งหลายทั้งหมด(as with all viruses), ไวรัสฺโควิดฺได้กำลังแปรเปลี่ยนรูป(is mutating).

         นี้เป็นสิ่งตามธรรมชาติ(a natural thing)ที่ไวรัสทั้งหลายทำเพื่อการอยู่รอด(do to survive)และเจริญงอกงาม(thrive).

         และผู้คนอีกมากที่ SARS-Cov2 หรือไวรัสที่ทำให้เกิดโควิด-19, ยิ่งมีการติดเชื้อ SARS3Cov2 มากขึ้นเท่าไหร่, ก็ยิ่งมากขึ้นที่มันสามารถที่จะมีศักยภาพในการแปรเปลี่ยน(the more it’s able to potentially mutate).

         ดังนั้น, นี้จึงดูเหมือนกับว่าทำไมเรากำลังเห็นมีการแปรเปลี่ยนมากยิ่งขึ้น(more variant)ออกมาจากประเทศทั้งหลายที่มีอัตราการรับ(ฉีด)วัคซีนจำนวนน้อย(coming out of countries with low vaccination rates).

เพราะสิ่งนี้ให้เจ้าไวรัส SARS-Cov2 มีความสามารถเต็มที่(plenty to ability)ที่จะติดเชื้อกับผู้คนมากมาย(to infect lots of people)และแปรเปลี่ยนรูป(mutate)ถึงจะเล็กน้อยยิ่งนักกับแต่ละครั้งที่มีการติดเชื้อนั้น(ever so slightly with each infection).

เดลต้า เปลี่ยนรูป(the delta variant)เป็นหนึ่งในการแปรเปลี่ยนรูปทั้งหลายเหล่านี้(is one of these mutations). มันถูกค้นพบ(was discovered)ที่ในประเทศอินเดีย, ในเดือนธันวาคม 2020 และก่อให้เกิดความเสียหายอย่างรุนแรงกับประเทศนั้น(devastated that country).

ในตอนนี้มันเป็นวงศ์สกุลที่โดดเด่น(dominant strain)ที่นั่น, และที่ใน สหราชอาณาจักร(the United Kingdom – อังกฤษ/สก็อต/เวลส์/ไอร์แลนด์เหนือ).

มันมาแทนที่(replaced) อัลฟ่า เปลี่ยนรูป(Alpha Variant)จาก สหราชอาณาจักร(the United Kingdom)ก่อนหน้านี้(before it).

และในสหรัฐอเมริกา(in the United States), เดลต้า เปลี่ยนรูป(delta variant)ได้เพิ่งเริ่มต้น(has just started)ที่จะกลายเป็นรูปร่างของSARS-Cov2ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อโควิด-19(causing COVID-19 infections)ทั้งหลาย.

ในจุดนี้(at this point), มันได้ถูกคิดว่า 10 เปอร์เซ็นต์ของ การติดเชื้อโควิด-19(COVID-19 infections)ในอเมริกา, เป็นเกิดจากเดลต้า เปลี่ยนรูป(delta variant).

แต่นั่นจะเหมือนกับว่า(will likely)เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว(rapidly increase)เพราะว่าในตอนสิ้นเดือนพฤษภาคม(the end of May), มันมีประกอบอยู่(comprised)แค่สามเปอร์เซนต์ของเหตุติดเชื้อของโควิด(three percent of COVID cases).

และเรารู้ว่ามันมีความสามารถของการแพร่กระจายเร็ว(it’s capable of spreading fast), เพราะว่าในตอนกลางเดือนมิถุนายน(mid-June)มันไปถึง 80 ประเทศ(countries).

แค่หกเดือนหลังจากการค้นพบมัน(its discovery), การเปลี่ยนรูปนี้(this variant)ที่ถูกเรียกว่า เปลี่ยนรูปที่ต้องจับตาดู(quote variant)ของการกังวลในสองเหตุผล(of concern for two reasons):

หนึ่ง, ก็คือมันสามารถส่งผ่านได้ง่ายมากขึ้น(more easily transmissible)ระหว่างผู้คน(between people). เจ้าเปลี่ยนรูปนี้(this variant)ถูกคิดว่า(is thought to be)เป็น 60% มากขึ้นในการสามารถส่งผ่านได้(more transmissible).

และหมายเลขที่สอง, มันถูกคิดว่าอาจเป็นเหตุให้เกิด(possibly cause)โรคโควิด-19ที่รุนแรงมากยิ่งขึ้น(more serious covid-19 disease)และกับผู้ที่ไม่ได้รับการฉีดวัคซีนไม่เต็มที่(are not fully vaccinated).

แต่เราไม่มีข้อมูลมากมายนัก(don’t have a lot of data)กับเรื่องนี้(on this), เพื่อสนับสนุนรองรับมัน(to support it), ยังค่อนข้างไม่มี.

การศึกษาของสื่อ The Lancet, ได้ตีพิมพ์(published)เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน, เผยให้เห็นว่า(revealed) บางข้อมูลที่น่าสนใจ(some interesting data)เกี่ยวกับ เดลต้า เปลี่ยนรูปนี้(about the delta variant)ขึ้นกับพื้นฐานข้อมูล(based on data)ที่ได้รวบรวม(collected)มาจากที่ สก็อตแลนด์(Scotland). ข้อมูลนั้นถูกรวบรวม(collected)จากตอนต้นเดือนเมษายน(early April)จนถึงต้นมิถุนายน(early June).

ในการศึกษานี้ของกว่า 19,000 เหตุการณ์ติดเชื้อโควิด(COVID cases), พวกเขาพบการเสี่ยงของ การเข้ารับรักษาที่โรงพยาบาล(the risk of hospital admission)เป็นประมาณว่าเป็นสองเท่าของกับพวกเดลต้า เปลี่ยนรูป(approximately doubled in those with a delta variant)เมื่อเปรียบเทียบกับอัลฟา เปลี่ยนรูป(compared to the alpha variant).

อีกทั้งการค้นพบที่ไกลขึ้นอีก, จาก อิมพีเรียล คอลเลจ แห่งลอนดอน(Imperial College of London)ตีพิมพ์(published)เมื่อสองสามวันที่ผ่านมา, แสดงให้เห็นว่า เป็นเวลาสองเท่าของเดลต้า เปลี่ยนรูป(double time of delta variant)คือ 11 วัน.

เวลาเป็นสองเท่า(a doubling time)คือ จำนวนของวันทั้งหลาย(a number of days)ก่อนเหตุติดเชื้อโคโรนาไวรัสก่อนไปถึงการรักษาที่โรงพยาบาล(before coronavirus cases hospital-lization)และตาย(and deaths)เป็นสองเท่า.

และพวกเขาก็ยังรายงานด้วยเช่นกัน,ว่า ตัวเลข r เป็น 1.5 ในอังกฤษ(the r number of 1.5 in England)สำหรับเดลต้า เปลี่ยนรูป(delta variant). ตัวเลข r (an r number)ด้วยเช่นกันซึ่งรู้จักว่า r naught คือตัวเลขเชิงคณิตศาสตร์ของความสามารถในการแพร่ขยายพันธุ์(a mathematical reproductive number)ที่บ่งชี้ถึง(that indicated)ว่ามีผู้คนมากมายเท่าไหร่(how many people)ในค่าเฉลี่ย(on average), ที่ได้รับไวรัสจากผู้ที่ติดเชื้อแล้ว(catch the virus from an infected person).

ดังนั้น, สำหรับทุกคนที่มีเชื้อเดลต้า เปลี่ยนรูป(delta variant), พวกเขาคิดว่าจะติดเชื้อได้(to infect)ในค่าเฉลี่ยระหว่าง หนึ่งถึงสองคน, เมื่อการเปรียบเทียบกับอัลฟ่า เปลี่ยนรูป(alpha variant)ที่มี ตัวเลข r (r number)เป็น 0.8.

ถึงแม้ว่า, พวกคณทั้งหมดจะจำไม่ได้ถึงว่าได้ยินในตอนแรกถึง ตัวเลขการแพร่พันธุ์(reproductive numbers)กับโควิด(covid).

บางข้อมูลในตอนต้น(some early data), โดยเฉพาะอย่างยิ่ง(specifically)ในการศึกษาเมื่อประมาณเดือนกรกฎาคม 2010, ได้บอกกล่าวว่า(stated)ในบรรพบุรุษตอนแรกที่สุดของ SARS-Cov2(the earliest strain of SARS-Cov2)มีตัวเลขการแพร่พันธุ์(reproductive number)อยู่ในระหว่าง 2.2 และ 2.7, แต่บางทีตัวเลขนั้น(that number)ได้สูงกว่าก็เพราะว่าไม่มีวัคซีนทั้งหลาย(there are no vaccines)ย้อนไปตอนนั้น(back then).

และดิฉันก็ชอบเช่นนั้น(do like that), ตัวเลขการแพร่พันธุ์(that reproductive number)ที่ได้ถูกรายงานในตอนนี้(that’s being reported now)จากประเทศเช่นเดิมเดียวกัน(the same country), และจากองค์กรเช่นเดิมเดียวกัน(the same organization), ใช้การวิเคราะห์ทางสถิติเช่นเดิมเดียวกัน(using the same statistical analysis).

ดังนั้นดิฉันคิดว่า โดยรวมการพาเอาไปทั้งหมด(the overall takeaway)ก็คือว่า, ตัวเปลี่ยนรูปใหม่นี้(this new variant)แพร่กระจายได้ง่ายมากยิ่งกว่า(is more contagious), แพร่กระจายได้เร็วมากยิ่งกว่า ตัวเปลี่ยนรูปก่อนหน้านี้(a prior variant)ที่ดูมีเหตุผล(make sense), เพราะว่าไวรัสนี้กำลังแอบซ่อนได้ยิ่งขึ้น(sneakier)และมีมีประสิทธิผลมากขึ้น(more effective)ขณะที่มันต้องทำงานหนักยิ่งขึ้น(has to work harder)ที่จะติดเชื้อผู้คน(to infect people). โดยเฉพาะอย่างยิ่ง(especially), ในขณะที่ผู้คนได้รับการฉีดวัคซีน(are vaccinated).

เอาละ, ทำไมมันถึงได้มีความสามารถในการส่งผ่านมากยิ่งขึ้น(more transmissible). นักวิทยาศาสตร์ทั้งหลาย(scientists)กำลังยังคงพยายามหาคำตอบนั้นออกมาอยู่(still trying to figure that out).

แต่มีสองทฤษฎีคือ(two theories are), มันอาจจะสามารถเข้าไปสู่เซลล์ทั้งหลายของมนุษย์(maybe able to enter human)ได้ง่ายมากกว่าตัวชุดอื่นทั้งหลาย(more easily than the other versions)หรือว่าเมื่อมันติดเชื้อกับร่างกายของคุณ(it infects your body)มันก็สามารถผสมผสานได้ดีขึ้นกับเซลล์ของมนุษย์(to blend in better with human cells), ทำให้มันยากขึ้นที่จะตรวจหา(harder to detect)และหลบเลี่ยงระบบภูมิคุ้มกันของเราได้(evade our immune system).

ศาสตราจารย์ เวนดี้ บาร์เคลย์(Professor Wendy Barclay)จาก Imperial College บอกว่า มีการแปรเปลี่ยนรูป(mutations)กับ โปรตีนส่วนหนาม(the spike protein3)ที่เปลี่ยนวิธีการซึ่งเจ้าไวรัสอยู่รอดในช่องอากาศหายใจ(that change the way the virus survives in the airway).

         3 https://pidst.or.th/A966.html

และมันสามารถที่จะแยกตัวขยายพันธุ์ได้เร็วขึ้น(it’s able to replicate faster)และทำให้เกิดจำนวนไวรัสในเลือดสูงขึ้น(higher viral load)อย่างรวดเร็วมากขึ้น(more quickly).

คำอธิบายอีกอย่างคือ(another description), คือว่าเดลต้า เปลี่ยนรูปนี้(the delta variant)เกาะได้เหนียวขึ้น(is stickier)และเช่นนั้นเอง, เจ้าไวรัสสามารถเข้าไปในช่องอากาศหายใจของคุณ(the virus can enter your airway)ได้ประสิทธิผลมากขึ้น(more effectively)และเอาชนะเซลล์ภูมิคุ้มกัน(and fight off immune cells), อีกด้วยเช่นกันที่การทำทดสอบ swab test4 ได้บ่งชี้ว่า

         4 https://www.paolohospital.com/th-TH/center/Article/Details/%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E-%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%84%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B8%99/%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%94-COVID-19-%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B1%E0%B8%87-%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88-Swab-Test

(have indicated)เชื้อเดลต้า เปลี่ยนรูป(the delta variant)ทำให้เกิดการมีจำนวนไวรัสสูงขึ้นในเลือดได้รวดเร็วยิ่งขึ้น(causes a higher viral load more quickly).

         ดังนั้น, ผู้คนแพร่กระจายไวรัสได้มากยิ่งขึ้น(spread more of virus), มีประสิทธิอผลมากยิ่งขึ้นกบผู้อื่น(more effectively to others).

         เอาละ, แล้วเกี่ยวกับการป้องกันโดยธรรมชาติต่อเจ้าเดลต้า เปลี่ยนรูป(natural protection against the delta variant)จากการติดเชื้อโควิด-19 มาก่อนแล้ว(from a prior COVID-19 infection)ล่ะ.

         คุณต้องกังวลเกี่ยวกับเจ้าเปลี่ยนรูป(have to worry about this variant)ถ้าคุณฟื้นคืนจากการติดเชื้อ โควิด-19มาแล้วหรือไม่(you’ve recovered from a COVID-19 infection)?

         เอาละ, การศึกษาหนึ่งถูกพิมพ์ในวารสาร Cell(a study published in the journal Cell)ได้แสดงข้อมูลบางอย่างที่น่าสนใจ(some interesting data)ที่อาจให้คำตอบต่อคำถามนี้ได้.

         เมื่อพวกเขามองดูที่เซรุ่ม(serum)จากบางคนที่ได้ฟื้นหายจากการติดเชื้อโควิด-19 ก่อนหน้านี้(that recovered from an earlier infection of covid-19). สารภูมิคุ้มต้านทานในร่างกายทั้งหลาย(that antibodies) ที่ถูกทำ(were made)ขึ้นมาต้านทานตัวชุดก่อนหน้าทั้งหลายของ SARS-Co2(against prior versions of the SARS-Cov2)นั้นไม่ได้เป็นประสิทธิผล(were not as effective)กับเชื้อพันธุ์ตัวใหม่นี้(against this newer strain).

         ในความเป็นจริง, คำพูดของพวกเขา(their words)ถูกใช้อ้างอิง(were quote), มีการขาดหายไปอย่างสมบูรณ์ของการทำให้เป็นกลางของเดลต้า เปลี่ยนรูปนี้(a complete absence of neutralization of the delta variant).

         ดังนั้น, นี้คือหนึ่งในเหตุผลทั้งหลายว่า(one of the reasons)ทำไมกระทั่งถ้าคุณได้รับการติดเชื้อจากโควิด-19 ก่อนหน้านี้, มันถูกแนะนำว่า(it’s recommended)คุณก็ยังได้รับวัคซีนโควิด-19 (still get a COVID-19 vaccine).

         ทัศนคติรูปลักษณ์ที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่ง(another interesting aspect)ต่อตัวเปลี่ยนรูปนี้(this variant), คือว่า, การนำเสนอของมัน(its presentation)บางทีอาจแตกต่างเล็กน้อยกว่าอะไรที่เราได้คิดแบบจารีตประเพณี(a bit different than what we’ve traditionally thought)ในการมองหา(to look for).

         อ้างอิงจากคำพูดของ ศาสตราจารย์ ทิม สเปคเตอร์(professor Tim Spector)แห่ง zoo app, ที่ได้รวบรวมข้อมูลรายงานด้วยตนเอง(collects self-reported data)ในเรื่อง อาการทั้งหลายของการติดเชื้อโควิด-19 ทั้งหลาย(symptoms of COVID—19 infections) ในสหราชอาณาจักร(in UK). อาการทั้งหลายกับเดลต้า เปลี่ยนรูป(the symptoms with a delta variant)ดูเหมือนว่าจะไม่ได้รวมถึง(don’t seem to include)การไอ(a cough)หรือสูญเสียรสชาติหรือได้กลิ่น(loss of taste and smell)ดังที่เคยพบบ่อยครั้ง(as often). แต่อาการภายในร่างกายทั้งหลาย(initial symptoms)เหมือนว่ารวมถึงการปวดศีรษะ(include headache), เจ็บคอ(sore throat), คัดจมูก(runny nose)และไข้(fever).

         ดังนั้น, ผู้คนอาจจะง่ายๆคิดเอาว่า, มันเป็นแค่ไข้หวัด(a cold)และไม่กักตนเอง(not quarantine), ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่ากำลังเป็นการช่วยมันในการแพร่กระจายเชื้อ(probably is helping it to spread)ได้ง่ายยิ่งขึ้น(more easily).

         ดิฉันต้องการจะปักหมุด(make a plug)ให้กับ zoe app., พวกเขากำลังรวบรวมข้อมูล(they are collecting data)เกี่ยวกับโควิดจากทั่วทั้งโลก(all over the world).

         และถ้าคุณได้สนใจในการช่วยเหลือจัดหาข้อมูล(you’re interested in helping provide data)เพื่อที่จะช่วยให้เกิดความเข้าใจในโควิด(to help understand COVID), ดูข่าวสารที่แจ้ง(the information)ในคำอธิบายที่ข้างล่างนี้(in description below)หรือไปที่ covid.joinzooey.com”

         และอย่างสุดท้าย(lastly), ดิฉันเสียใจที่ฟังดูอาจจะเหมือนแผ่นเสียงตกร่อง(a broken record)กับเรื่องนี้.

แต่หนทางที่ดีที่สุดที่จะปกป้องตัวคุณเอง(but the best way to protect yourself)คือ การไปรับการฉีดวัคซีน(get vaccinated).

วัคซีนทั้งหลายที่มีอยู่และหาได้(the vaccines available)ได้แสดงให้เห็นถึงเป็นที่มีประสิทธิภาพ(have been shown to be very effective)ต่อเดลต้า เปลี่ยนรูป(against the delta variant), อ้างอิงถึงข้อมูลจาก สาธารณสุขของอังกฤษ(public health England).

วัคซีนไฟเซอร์(the Pfizer vaccine)มีประสิทธิผลอยู่ในราว 88(about 88 effective)ในการป้องกัน(preventing)อาการของโรค(symptomatic disease)จากเดลต้า เปลี่ยนรูป(from the delta variant)และมีประสิทธิผล 96 ในการลดการเสี่ยงของการเข้ารับารรักษาในโรงพยาบาลลง(96 effective in reducing the risk of hospitalization)จากเดลต้า เปลี่ยนรูป(from the delta variant).

และเราก็สามารถทึกทักเอาได้ว่า(can assume)วัคซีนโมเดอร์นา(the Moderna vaccine)จะเป็นไปได้ในการแสดงออกมาเช่นเดียวกัน(will probably perform similarly).

แต่มันสำคัญที่ต้องจดบันทึกไว้ว่า(important to note that)ถ้าเพียงแค่หนึ่งโดสเท่านั้นของวัคซีนโมเดอร์นา(only one dose of Moderna vaccine)ได้รับการฉีด, ประสิทธิผลนี้ของมันตกลงมาเป็นแค่ 33 เปอร์เซนต์(this effectiveness falls to 33 percent).

และวัคซีน Johnson & Johnson ไม่ได้มีข้อมูลมากนัก(have as much data). แต่เท่าที่ดิฉันได้อ่านมาคือว่า, ผู้ชำนาญการทั้งหลาย(experts)คิดว่าอยู่ในราว 60 เปอร์เซนต์ในประสิทธิผลของการต้านทานต่ออาการป่วยของโรค(against symptomatic disease)จากตัวเปลี่ยนรูปนี้(from this variant).

ที่ตอนท้ายสุดของวัน, ถ้าคุณได้รับการฉีดวัคซีนอย่างเต็มที่(have been fully vaccinated), เช่นนั้นแล้ว, คุณก็ไม่จำเป็นต้องกังวลเกี่ยวกับเจ้า SARS-Cov2 เดลต้า เปลี่ยนรูป(delta variant).

ถ้าคุณกำลังได้รับวัคซีนบางส่วน(partly vaccinated), ดิฉันก็จะแนะนำอย่างแรงกล้า(would strongly recommend), ว่าคุณจงไปรับการฉีดวัคซีนของคุณให้ครบถ้วน(you complete your vaccination).

และถ้าคุณมีการติดเชื้อโควิด-19 (you’ve had COVID-19 infection), ดิฉันก็ยังคงเสริมความกล้าหาญให้คุณให้ไปรับการฉีดวัคซีน, เพราะว่ามันเป็นการจัดให้เพิ่มการปกป้อง(provide additional protection).

ขอบคุณที่มาร่วมกับดิฉันค่ะ.

https://youtu.be/h7f3JCznjJo

 

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น